1. Czym dokładnie jest FASD?

Nazwa pochodzi od angielskiego Fetal Alcohol Syndrome Disorder. Oznacza Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych. To zespół zaburzeń występujących u dziecka, którego matka piła w ciąży. I tu uwaga! To nie musiało być picie nałogowe, częste.

Zaburzenia występujące w FASD dotyczą wyglądu dziecka, jego zachowania, psychiki, inteligencji i emocji. Mogą skutecznie zniszczyć szansę na spokojne życie całej rodziny. ZARYZYKUJESZ?

2. Skąd tyle hałasu o FASD? To aż taki problem?

Tak, to jest ogromny problem młodego człowieka i całej jego rodziny. Dziecko, nie ze swojej winy, ma nieodwracalnie niszczone neurony i uszkadzane narządy.

Dziecko z FASD może mieć niższy niż inni iloraz inteligencji i trudności z wyrażeniem i rozumieniem emocji. Może nigdy nie nauczyć się dobrze czytać i liczyć. Nie wyciąga wniosków i jest w stanie przewidzieć konsekwencji swoich działań.

Dzieci z FASD nie umieją skupić uwagi. Nie są w stanie wytrzymać na lekcjach w szkole. Przez otoczenie postrzegane są jako nieznośne. Bywają agresywne, również w stosunku do samych siebie. Mają w przyszłości skłonności do uzależnień. ZARYZYKUJESZ?

Nie! FASD nie da się wyleczyć. Nie można też z niego wyrosnąć.

Zniszczenia w organizmie dziecka, którego matka piła alkohol w ciąży, są trwałe. ZARYZYKUJESZ?

Można natomiast pracować z osobami, które mają FASD, by pomóc im łatwiej żyć.

Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu dla kobiety, która jest w ciąży. Warto pamiętać, że alkohol przechodzi przez łożysko. Jeśli matka pije, to upija się też dziecko.

W zależności od fazy rozwoju płodu, ryzyko uszkodzeń jest raz większe, raz mniejsze, ale zawsze istnieje.

W pierwszym trymestrze alkohol uszkadza mózg oraz wpływa na migrację komórek. To skutkuje m.in. deformacjami twarzy, uszkodzeniem serca czy wątroby dziecka. Jeśli matka pije na początku ciąży, ryzyko FAS-u jest największe.

Picie w drugim trymestrze może uszkodzić mózg dziecka, mięśnie, gruczoły i kości. Alkohol pity w trzecim trymestrze powoduje zaburzenia wzrostu i wagi dziecka. Zmniejsza też jego zdolności poznawcze.

Alkohol ma ogromny wpływa na tkankę mózgową i ośrodkowy układ nerwowy. Dzieci rodzą się z zaburzeniami behawioralnymi. ZARYZYKUJESZ?

Zaburzenia rozwoju u dzieci występowały już wcześniej, tylko nie łączono ich z piciem alkoholu przez matki.

Pojęcie Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS) został wprowadzony już w 1973 roku. Szczegółowe i szerokie badania w tym zakresie prowadzili dwaj amerykańscy lekarze – Kenneth Lyons Jones i David W. Smith. Dzięki ich pracy wiemy, że rodzice mają ogromny wpływ na zdrowie i przyszłość swoich dzieci. Ewentualne zaburzenia zachowania, emocji i problemy intelektualne nie zależą jedynie od szczęścia i dobrych genów.

Przed odkryciem FAS, kobiety nie miały świadomości, że kłopoty ich dzieci z nauką, emocjami, agresją czy wady wzroku są wynikiem picia przez nie alkoholu w ciąży. ZARYZYKUJESZ?

Nie, Płodowy Zespół Alkoholowy to zespół zaburzeń występujących u dziecka wyłącznie w wyniku picia przez jego matkę alkoholu w ciąży.

Osoba z zaburzeniem FASD nie przekazuje go w genach swojemu dziecku.

Już u małego dziecka jesteśmy w stanie określić, że jest mniejsze i lżejsze niż rówieśnicy. Od razu też mogą dać o sobie znać problemy ze wzrokiem i słuchem.

Dziecko z FASD ma też charakterystyczne rysy twarzy: szeroko rozstawione oczy, mały i zadarty nosek, płytką rynienkę nosową, wąską górną wargę.

Najczęściej i najbardziej uderzająco FAS daje o sobie znać, kiedy dziecko idzie do szkoły. Dzieci przechodzą z przedszkola, gdzie więcej mogą i mniej muszą, do miejsca, gdzie są zasady, zadania i wymagania. I tu zaczynają się problemy.

Dzieci z FASD mają problemy ze zrozumieniem sensu wydawanych im poleceń. Nie potrafią się skupiać i wyciągać wniosków. Reagują bardzo nerwowo na każde zwrócenie im uwagi. Zamykają się w sobie, stają się gniewne, agresywne i płaczliwe. Otoczenie uważa, że są niegrzeczne, nieznośne. Nie zdaje sobie sprawy z tego, jaki dramat przeżywają. Dlatego rośnie ich poczucie samotności i niezrozumienia.

To myślenie trzeba zmienić dla dobra dzieci i całych rodzin. FASD nie dotyczy tylko dzieci alkoholików, rodzin patologicznych. Wino podawane do kolacji w bogatych domach szkodzi tak samo. Toast wypity przez kobietę w ciąży podczas imprezy sylwestrowej w Paryżu również może mieć wpływ na rozwój jej dziecka.

Lekarze podkreślają, że naprawdę wystarczy jeden kieliszek, jedna impreza, by dziecko –

często wyczekane, ukochane i z dobrego domu – później przez całe życie musiało ponosić konsekwencje nieodpowiedzialnego zachowania matki.

Jeśli lekarz wie, że w rodzinie dziecka występowały problemy z piciem alkoholu, pomysł, by diagnozować dziecko w kierunku FAS, może być bardziej intuicyjny. Co innego, jeśli w gabinecie z chorym dzieckiem pojawia się matka z tak zwanego dobrego domu, która wstydzi się przyznać się, że piła kieliszek wina do kolacji, bo nie widziała w tym niczego złego.

Jeśli masz podejrzenia, że Twoje dziecko może mieć FASD, kluczowe jest podejście krok po kroku i konsultacja z odpowiednimi specjalistami. FASD obejmuje różne zaburzenia wynikające z ekspozycji płodu na alkohol i objawy mogą być bardzo różnorodne. Jak działać?

Umów się na wizytę u pediatry lub lekarza rodzinnego – To pierwszy krok, który pozwoli skonsultować się z profesjonalistą i przedyskutować swoje obawy. Lekarz może ocenić stan zdrowia dziecka, w tym rozwój fizyczny i poznawczy, oraz skierować do specjalisty.

Skonsultuj się z psychologiem lub psychiatrą dziecięcym – Specjaliści zdrowia psychicznego mogą pomóc w zrozumieniu zachowania i problemów rozwojowych Twojego dziecka. Może być potrzebna dokładniejsza diagnoza, w tym ocena zdolności poznawczych i społecznych.

Diagnoza FASD w ośrodkach specjalistycznych – W Polsce jest kilka ośrodków, które zajmują się diagnozowaniem FASD. Ważne jest, aby skonsultować się z miejscem, które ma doświadczenie w tej dziedzinie, ponieważ FASD może być mylone z innymi zaburzeniami rozwoju.

Obserwuj dziecko i dokumentuj objawy – Notuj wszystkie niepokojące zachowania i objawy, np. trudności w nauce, problemy z koncentracją, impulsywność, brak umiejętności społecznych. Taki dziennik będzie pomocny dla specjalistów podczas diagnozy.

Szukaj wsparcia i edukuj się – FASD jest wymagające, zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców. Warto poszukać grup wsparcia dla rodziców, gdzie można uzyskać praktyczne porady.

Jeśli masz dodatkowe pytania albo chcesz wsparcia emocjonalnego – napisz do nas.